Adaptogenen zijn kruiden die al eeuwenlang worden gebruikt in de Chinese geneeskunde en de Ayurveda. Ook in het Westen zijn adaptogenen tegenwoordig steeds meer in opkomst, omdat steeds meer mensen ontdekken wat ze kunnen betekenen voor lichaam en geest.
Wat zijn adaptogenen?
Adaptogenen zijn kruiden en andere stoffen die helpen om de (hormoon)balans in het lichaam te herstellen en daarmee de fysieke en mentale weerbaarheid te versterken. Adaptogenen hebben hun naam te danken aan het Latijnse ‘adaptare’, wat aanpassen betekent. Dat is precies waar deze kruiden ons bij ondersteunen: ze helpen je lichaam aan te passen aan bepaalde stressoren. Adaptogenen zijn nog niet heel bekend in de Westerse geneeskunde, terwijl deze helende kruiden in Oosterse culturen al eeuwenlang worden gebruikt.
Waar zijn adaptogenen goed voor?
Adaptogenen bezitten het unieke vermogen om zich aan te passen aan de behoeften van het lichaam (to adapt). Ze kunnen zowel een kalmerende als energie stimulerende werking hebben zonder dat er sprake is van overstimulatie. Ze helpen ons om aan te passen aan stressoren en de stressreactie van het lichaam te verminderen. Zo zouden adaptogenen onze hormonen kunnen helpen reguleren, onze cellen stressbestendiger kunnen maken, het immuunsysteem kunnen versterken en nog veel meer.
Welke soorten adaptogenen zijn er?
Er zijn veel soorten niet-toxische planten te noemen die kunnen helpen om weerstand te bieden aan lichamelijke en geestelijke stress. Hoewel alle adaptogenen deze eigenschap gemeen hebben, hebben ze elk specifieke eigenschappen waarmee ze lichaam en/of geest kunnen ondersteunen.
Chaga
Chaga mushroom (berkenweerschijnzwam) is een paddenstoel die voornamelijk groeit op de stam van berkenbomen in koude klimaten. Chaga komt vooral voor in Scandinavië, Siberië, Canada en Alaska. Chaga wordt ook wel ‘de diamant van het woud’ genoemd en wordt in Oost-Azië al eeuwenlang gebruikt. Chaga bevat veel verschillende stoffen die zorgen voor een adaptogene werking, zoals vitamines, mineralen, fenolen, enzymen en antioxidanten. De stoffen in Chaga hebben een zeer hoge ORAC waarde (oxygen radical absorbance capacity). Ook bevat de Chaga paddenstoel veel bèta-glucaan rijke polysachariden en actieve verbindingen zoals betulinezuur. Chaga wordt gezien als echte superfood met een bevorderende werking op het immuunsysteem en de vitaliteit. Chaga heeft van nature een vanille-achtige smaak.
Cordyceps
Cordyceps, ook wel de keizerlijke paddenstoel genoemd, behoort tot de meest voorname ingrediënten van de traditionele Chinese kruidengeneeskunde. Door de Chinezen wordt Cordyceps vanwege de verschillende verschijningsvormen ook wel winterworm zomergras genoemd. In het wild groeit de adaptogeen Cordyceps als parasiet op de rups van een nachtvlinder. Cordyceps is een effectief tonicum met een opwekkende en versterkende fysieke en mentale werking. Ook worden er aan cordyceps antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen toegekend.
Reishi
Reishi is een schimmel die groeit op verschillende warme en vochtige locaties in Azië, waar het al meer dan 2000 jaar wordt vereerd in de traditionele oosterse geneeskunde. Reishi bevat van nature een hoge concentratie aan vitamines en antioxidanten. Daarnaast bevat de paddenstoel moleculen als triterpenoïden, polysachariden en peptidoglycanen. Deze stoffen kunnen verantwoordelijk zijn voor de de adaptogene werking van Reishi, die ook wel de paddestoel van onsterfelijkheid wordt genoemd. De paddestoel heeft deze naam te danken aan het waargenomen vermogen om een lang en vitaal leven te bevorderen. Verschillende voordelen die aan het gebruik van de Reishi paddestoel worden toegekend zijn het ondersteunen van het behoud van een gezonde bloedcirculatie*, het immuunsysteem* een gezonde cholesterolspiegel en een gezonde psychologische functie*.
Lion’s Mane
De Lion’s Mane paddenstoel wordt in Japan al eeuwenlang gebruikt vanwege de herstellende en ondersteunende werking die deze zou hebben op de functies van de geest. Lion’s Mane groeit op hardhout bomen in gematigde wouden op het noordelijk halfrond. Deze adaptogene paddenstoel wordt vanwege de lange ‘haren’ die naar beneden hangen ook wel pruikzwam genoemd. In het Engels wordt de vergelijking met leeuwenmanen gemaakt, vandaar de naam Lion’s Mane. In Azië is Lion’s Mane zeer populair vanwege de heilzame eigenschappen. De paddenstoel wordt met name ingezet vanwege het vermogen om het brein een cognitieve boost te geven. Lion’s Mane is rijk aan mineralen en bevat antioxidanten en polysachariden.
Ashwagandha
Ashwagandha is een struik die groeit in delen van Afrika en Azië. Het wordt ook wel Indiase Ginseng of koninklijk kruid genoemd vanwege de adaptogene eigenschappen van de plant. Ashwagandha neemt een prominente plaats in in de ayurvedische geneeskunde. Het kruid heeft een brede werking en draagt bij aan een gezond en lang leven. Als adaptogeen verhoogt Ashwagandha de niet-specifieke weerstand tegen ziekte en lichamelijke en mentale stress. Ashwagandha ondersteunt het energieniveau*, uithoudingsvermogen*, de gezondheid van vrouwelijke voortplantingsorganen* en de seksuele functie van mannen*.
Maca
Maca is een knolgewas afkomstig uit het Andesgebergte in Peru. Het is de enige eetbare plant die op deze hoogte (3000-4500 meter) groeit. Maca werd door de Inca’s gebruikt en werd vooral beschouwd als een lekkernij door de zoete, karamelachtige smaak die goed combineert met cacao. Maca wordt ook wel de ‘Ginseng van de Andes’ of ‘Mood food’ genoemd. Er zijn verschillende soorten Maca. De gele variant is het meest bekend, rode Maca bezit de meeste actieve stoffen en zwarte Maca is het meest zeldzaam. Maca staat vooral bekend om zijn effect op het voortplantingsstelsel, maar net als andere adaptogenen wordt het ook gebruikt tegen stress en voor meer energie.
Rhodiola rosea (rozewortel)
Rhodiola of Rozewortel extract is afkomstig van de wortels van een vetplant die tot de adaptogenen familie behoort. Rhodiola is afgeleid van het Griekse woord rhudon, wat roos betekent. De plant heeft deze naam te danken aan zijn rozengeur. Rhodiola komt voor in Noordelijke, koude, bergachtige gebieden met extreme weersomstandigheden. In deze gebieden worden de wortels van de plant gebruikt om het aanpassingsvermogen tegen psychische stress te bevorderen. Ook zou rhodiola een gunstige invloed hebben op de slaapfunctie*, kan het helpen om de geest helder te houden* en ondersteuning bieden aan het zenuwstelsel*.
Hoe gebruik je adaptogenen?
Vaak wordt gedacht dat de werking van natuurlijke ingrediënten heel subtiel is, maar paddenstoelen en kruiden kunnen erg krachtig zijn. Het is daarom aan te raden om te beginnen met een kleine dosering en deze langzaamaan op te bouwen. Gebruik adaptogenen voor het beste resultaat regelmatig en voor een langere periode. Bij producten met een adaptogene werking wordt over het algemeen aangehouden dat ze minstens 3 maanden nodig hebben om het volledige effect te bereiken. De meeste mensen merken al eerder verandering, maar dat hangt volledig van je persoonlijke situatie en levensstijl af.
De meeste adaptogenen zijn in poedervorm te verkrijgen en zijn op deze manier gemakkelijk toe te voegen aan je voedingspatroon. Adaptogenen hebben van nature een kruidige, aardse smaak. Meng je ze met eten of drinken met een dominante smaak, dan zal deze de smaak overnemen. Roer adaptogenen poeder bijvoorbeeld door de yoghurt, meng het door een sap of smoothie of gebruik het in en kop thee of latte.
Je kunt de meeste adaptogenen ook eenvoudig innemen in capsule- of tabletvorm.
Adaptogenen in het kort
Voor veel mensen zijn adaptogenen nog een nieuw begrip. Toch worden deze heilzame planten al honderden, soms duizenden jaren gebruikt, met name in de traditionele Chinese en Ayurvedische geneeskunde. Adaptogenen staan bekend om hun gezondheidsbevorderende eigenschappen, met name het vermogen om het lichaam terug te brengen naar een niveau van homeostase en zo fysieke en mentale stress te verminderen. Er bestaan veel verschillende adaptogenen, die elk hun eigen bijdrage leveren aan een gezond en vitaal leven.
*Evaluatie gezondheidsclaim is lopende.
