De wereld waarin we leven is compleet anders dan die waarin onze voorouders leefden. Technologie heeft de wereld veranderd. Onze agenda’s zijn voller en voller geworden, we hebben meer en meer verantwoordelijkheden en we staan constant bloot aan een overvloed van prikkels. In deze drukke wereld kan slaap er wel eens bij inschieten. Een slaaptekort wordt tegenwoordig bijna als normaal beschouwd, maar de gevolgen hiervan op onze gezondheid moeten niet onderschat worden. Slaap is niet alleen een rustpauze voor ons lichaam, maar een essentiële factor voor onze algehele gezondheid en ons welzijn.
De 5 stadia van de slaapcyclus
Na een goede nachtrust worden we uitgerust wakker. Maar slapen doet meer voor ons dan dat: het is een complex fysiologisch proces dat ons lichaam helpt herstellen, zodat het optimaal kan functioneren. Tijdens de nacht doorlopen we verschillende slaapcycli. Een slaapcyclus bestaat uit vijf stadia en in totaal doorlopen we per nacht vier tot zes cycli. Het eerste stadium is dat van het inslapen. Dit is overgang tussen waak- en slaaptoestand en duurt maar enkele minuten. Hierna volgen de lichte slaap en de overgangsfase naar de diepe slaap. De laatste en belangrijkste stadia zijn de diepe slaap en de REM-slaap (Rapid Eye Movement). De REM-slaap is cruciaal voor de fysieke herstelprocessen, het geheugen, de cognitie functies en stemming.
Fysieke gezondheid
Goede slaap speelt een sleutelrol voor onze fysieke gezondheid. Slaap je te weinig, dan heeft dat effect op je gezondheid. Onvoldoende slaap kan zorgen voor een vermoeid gevoel, duizeligheid en hoofdpijn. Opmerkelijk is ook dat een tekort aan goede nachtrust kan zorgen dat je moeite hebt met slapen. Een tekort aan goede nachtrust kan ook leiden tot gewichtstoename. Te weinig slaap zorgt ervoor dat er meer van het hongerhormoon ghreline wordt aangemaakt. Het gevolg hiervan is een hongergevoel. Anderzijds neemt de aanmaak van het verzadigingshormoon leptine juist af. Dit heeft als gevolg dat het brein onvoldoende signalen krijgt dat het lichaam verzadigd is.
Wanneer je langdurig te weinig slaap krijgt, kan je lichaamsgewicht ook toenemen door overmatige productie van het stresshormoon cortisol. Onderzoekers hebben tevens ontdekt dat langdurig slaaptekort kan leiden tot een verhoogd risico op chronische aandoeningen zoals obesitas, diabetes type 2, hartziekten en hoge bloeddruk.
Mentale gezondheid
Slaap is nauw verbonden met de cognitieve functies en het welbevinden. Een slaaptekort kan leiden tot problemen zoals verminderde concentratie, vertraagde reactietijd, vergeetachtigheid en verminderde besluitvormingsvaardigheden. Langdurig slaaptekort is ook in verband gebracht met een verhoogd risico op stress, stemmingsstoornissen, depressie en angst.
Onderzoek laat zien dat chronisch slaaptekort leidt tot veranderingen in de hersenen. Vergelijkbare veranderingenkunnen worden waargenomen bij depressie. Het blijkt dat slaaptekort het serotoninesysteem verstoort. Serotonine is een neurotransmitter, ook wel het gelukshormoon genoemd. Serotonine is een stof die helpt bij de overdracht van signalen tussen zenuwcellen in het lichaam. Uit het onderzoek blijkt dat de hersteltijd van slaaptekort langer is dan gedacht. Wanneer je een week slecht of weinig slaapt, heb je ook een week nodig om dit weer in te halen en het serotoninesysteem te reguleren.
Immuunsysteem
Een goede nachtrust is essentieel voor een sterk immuunsysteem. Tijdens de slaap worden immuuncellen geactiveerd en geregenereerd, wat bijdraagt aan je weerstand. Wanneer je tekort slaapt, heeft het lichaam te weinig tijd zich te ontdoen van schadelijke stoffen. Al na 1 slechte nacht zijn verschillen te meten in het aantal inflammatoire parameters in het bloed: stoffen die wijzen op een ontstekingsreactie. Ernstige effecten, zoals een verhoogde kans op hart- en vaatziekten, treden pas op na lange termijn.
Hormonale disbalans
Slaaptekort kan leiden tot verstoringen in hormonale balans. Slaap reguleert niet alleen de productie van hormonen zoals cortisol (het stresshormoon) en melatonine (het slaaphormoon), maar heeft ook invloed op hormonen die de groei, het herstel en de vruchtbaarheid beïnvloeden. Cortisol en melatonine spelen een belangrijke rol in de slaap-waakcyclus. De slaap-waakcyclus is onze biologische klok die volgens een vast 24-uursritme verloopt. In de loop van de nacht wordt cortisol aangemaakt met een piek in de ochtend wanneer we wakker worden. Gedurende de dag neemt de aanmaak af met het laagste punt rond middernacht. In de avond wanneer het donker begint te worden, maakt het lichaam melatonine aan met een piek tussen middernacht en 4 uur in de ochtend. Wanneer het licht begint te worden, neemt de aanmaak weer af. Bij te weinig slaap raakt de slaap-waakcyclus verstoord, waardoor de duur en kwaliteit van de slaap afnemen en het stressniveau stijgt, wat weer invloed heeft op de slaap. Een vicieuze cirkel dus.
Verhoogd risico op ongevallen
Wanneer je minder goed geslapen hebt, is het geen goed idee om achter het stuur in de auto te gaan zitten. Een vermoeide bestuurder is minder alert, heeft meer moeite om beslissingen te nemen en heeft een langere reactietijd. Dit verhoogt het risico op verkeersongevallen. Uit onderzoek blijkt dat ongelukken door slaperigheid bijna net zo vaak voorkomen als ongelukken door alcoholgebruik.
Lekker slapen
Slaap is geen luxe, maar een essentiële bouwsteen voor onze gezondheid en ons welzijn. Een belangrijke reden dus om prioriteit te geven aan een goede nachtrust en om gezonde slaapgewoonten te onderhouden. We zetten enkele tips op een rijtje:
- Ga zoveel mogelijk op dezelfde tijd naar bed.
- Zorg voor een rustige, donkere en koele slaapomgeving.
- Dim de lichten 2 uur voor het slapengaan en zet alle schermen uit.
- Drink 2 uur voor het slapen geen koffie of alcohol meer en laat ook late snacks liggen.
- Zorg dat je elke dag beweegt, maar niet vlak voor het slapen gaan.
- Zorg overdag voor voldoende dag- en zonlicht.
- Bedenk je eigen avondritueel, zodat je ontspannen naar bed gaat.
- Gebruik liever geen slaappillen. Zoek liever een natuurlijke ondersteuning, zoals valeriaan, passiebloem, 5-HTP, melatonine, magnesium, L-theanine, ginko biloba en tryptofaan.
Lees hier meer over supplementen voor een goede nachtrust of lees onze blog over do's en don'ts om snel in slaap te komen.
Als je merkt dat je slaaptekort een aanhoudend probleem is, bespreek dit dan met een arts of een slaapspecialist. Een goede nachtrust heeft niet alleen invloed op je gezondheid, maar kan ook je kwaliteit van leven merkbaar verbeteren. Maak van slaap dus een prioriteit en slaap je gezond.
Wil je advies over een voedingssupplement dat het beste past bij jouw situatie? Neem dan contact op met onze professionals. Zij helpen je graag!
